•1:17 e pasdites
Në vazhdën e aktualitetit kosovar, në këto javët e fundit, lidhur me iniciativat, idet, qasjet e ndryshme, lidhur me rishkrimin apo rishikimin e historisë së teksteve shkollore në shkolla fillore dhe të mesme, si dhe të (mos) lejimit të shamisë në shkolla dhe institucione publike dhe (mos) aplikimit të lëndës së Edukatës Fetare në shkolla publike, u detyrova që t’i rilexoi tekstet tona shkollore. Pasi që vajza ime sivjet ndjek mësimet në klasën e tretë të shkollës fillore, bëra një analizë teksteve shkollore të klasës së parë, dytë dhe të tretë të shkollës fillore, edhe pse do të ishte e mirëseardhur që dikush të bëjë një studim dhe analizë më të hollësisëm të të githa teksteve shkollore si të shkollave fillore ashtu edhe të mesme të Kosovës.
23.09.2011
Faik MIFTARI
Neni 8 i Kushtetutës së Kosovës e përkufizon Kosovën si shtet laik:“Republika e Kosovës është shtet laik dhe neutral në çështje të besimeve fetare”. E qartë dhe konciz, shteti mund të jetë laik, por njeriu, personi, individi apo shoqëria në përgjithësi nuk është dhe nuk mund të jetë laike, por është sipas përkatësisë apo perceptimit fetar, në rastin e Kosovës, me shumicë absolute muslimane dhe pakicë minimale krishtere, dhe aty këtu ndonjë deist apo gnostik, pasi që nuk më merr mendja që ndonjeri në Kosovë veteveten e percepton akoma si ateist. Edhe te identiteti fetar, shumë analistë dhe komentues bëjnë një gabim kardinal kur neve shqiptarëve e perceptojmë si besimtar të tri feve, islame, katolike dhe ortodokse, që në të vërtet është gabim, pasi që sikurse Islami në bërthamën e vet përmban doktrinën (ritin) sunitë dhe shiitë, ashu edhe krishterimi në bërthamën e vet përmban doktrinën (ritin) katolik dhe ortodoks, ndërsa feja e tretë hyjnore ëshë hebraizmi, e cila së bashku me Islamin dhe Krishterimin e kanë për bazë besimin monoteist në një Zot të vetëm, përkundër besimeve politeiste, sikurse që janë hinduizmi, brahmanizmi, budizmi, taoizmi, etj.
Gjatë shfletimit dhe analizës së teksteve shkollore të sipër përmendura, duke aluduar Kosovën si shtet laik dhe neutral në çështjen e besimeve fetare, në praktikë, në tekste shkollore kemi një favorizim të qytetërimit (civilizimit) të krishterë, dhe një diskriminim tej mase të qytetërimit (civilizimit) islam në mënyr perfide, të hapur dhe as pak të kamufluar. Kjo nëse arsyetohet edhe me atë se në shoqërinë kosovare dominon areali gjeokulturor perendimor dhe se orientimi politik gjeostrategjik i kosovarëve është integrimi evroatlantik, kjo nuk do të thotë dhe nuk jep drejtë që të na shpie edhe drejt qytetërimit krishterë si bërthamë e qytetërimit të Evropës, pasi që edhe nenet 9 e 14 të Konventës Evropiane për të drejtat e njeriut garantojnë barazinë e feve, dhe se Bashkimi Evropian nuk ka të drejtë të imponojë mënyrën e lirisë së religjionit të caktuar.
Në Abetaren për klasën e parë të shkollës fillore të autorëve Agim Deva & Islam Krasniqi në faqen 75 e kemi tekstin me titull: ”Porosia e fundit e Skënderbeut” pa autor, në të cilin në fund të shkrimit qëndron fjalia: “Prandaj, porosia ime e fundit është; qëndroni gjithmonë të bashkuar”. Në tekstin shkollor ”Leximi 1” të autorit Arif Demolli për klasën e parë të shkollës fillore, në faqe 6 e kemi tekstin me titull të njejtë ”Porosia e fundit e Skënderbeut” pa autor, në të cilin në fund të shkrimit qëndron fjalia: ”Luftërat për liri vazhduan edhe pas vdekjes së Skënderbeut”. Paradoks apo anashkalim i të njejtit tekst, pa autor, nga përpiluesit e programit mësimor.Në librin e Edukatës Figurative të autorit Shyqri Nimani për klasën e parë të shkollës fillore në faqen 53 është posteri me shembëllesën e Nënës Tereze, Albanian St.Tereza, Shën Tereza Shqiptare, përfundi saj porosit nxënësit të pikturojnë portretin e Nënës Tereze, në faqen 55 prap e kemi posterin e përsëritur të Nënës Tereze.Në librin shkollor “Leximi 2” të autorit Arif Demolli, për klasën e dytë të shkollës fillore, në faqen 41 është teksti me titull ”Marigona dhe Flamuri” ku në mes tjerash shkruan: Pse të mos e pagëzojmë Marigonë?- i përngjaftë Marigonës së Flamurit! Marigona quhej vajza që qëndisi flamurin shqiptar i cili u ngrit në Vlorë me 28 nëntor 1912 në Vlorë. E që kjo fare nuk është e saktë dhe e vërtetë, pasi që në “Kujtime 1885-1925” të Eqrem bej Vlorës e përshkruan në mënyrë të qartë ngritjen e flamurit në Vlorë me 28 nëntor 1912, në faqen 314, për të cilin Eqrem bej Vlora thotë: ”E zgjata ca historinë e ngritjes së flamurit sepse në vitet e fundit kanë qarkulluar variante krejt të pavërteta dhe unë dëshiroj që ngjarja e saktë të përshkruhet e të mbetet njëherë e përgjithmonë”. Në faqen 42 është teksti me titull:”Të bisedojmë” ku shkruan përveç tjerash ”Të pagëzosh fëmijën është një ngjarje në familje. Deri vonë ne kishim emra në gjuhë të huaja. Tash shumica e fëmijëve tanë kanë emra të bukur shqip: Lule, Flutura, Blerim, Veton etj., por edhe Gjergji, Lekë, Dukagjin etj. Në faqen 43 është teksti me titull ”Flamuri magjik” nga autori Pandeli Koqi në të cilin pos tjerash është fotoja e katedralës me flamurin tonë kombtar kuqezi, përfundi saj është teksti, në të cilin në mes tjerash shkruan: ”Kur u gdhitë të ngazëllyer pamë flamurin kuqezi në majen e katedrales. Pas pak armiku fillonte ta guante me topa”. Në faqen 48 e kemi shkrimin me titull ”Kuvendi i Lezhës” kronikë nga Gjon Muzaka, ku prap flitet për Skënderbeun.Në librin”Gjuha Shqipe 2” të autorit Bahri Beci për klasën e dytë të shkollës fillore prej faqes 58 e gjer në faqen 62 përshkruhet prap vetëm Skënderbeu,” legjendat, gojëdhanat, tregime, për shpatën e tij, shpatë e kuqe si gjakë që lëshonte xixë e flakë, shpata është e trashë, sa një tra, dhe tehun e saj e dinin të hollë si brisk, vringëllima e shpatës e kishte shtënë frikën ushtrisë osmane”. Në librin”Leximi 3” të autorit Arif Demolli, për klasën e tretë të shkollës fillore në faqen 21 e kemi tekstin”Mirë se erdhe Skënderbe” pa autor, prap për Skënderbeun, ndërsa tek në faqen 123 e kemi tekstin me titull”Shoku ynë i heshtur” pa autor, ku përmendet vetëm njëher emri i Adem Jasharit, heroit dhe komandantit tonë legjendar.Në librin”Gjuha Shqipe 3” të autorit Bahri Beci, për klasën e tretë të shkollës fillore, në faqen 61 është prap përmendorja e Skënderbeut, në faqen 62 është teksti i Mark Gurakuqit”Liria qëndron në maje të shpatave tona”, prap për Skënderbeun, në faqe 65 prap shkrimi për Skënderbeun.Në librin “Edukata Figurative 3” të autorit Muhamet Ahmeti-Metis në faqen 9 kemi prap potretin e Nënës Tereze, në faqe 36 e kemi katedralen e vizatuar nga autori Grant Vudi. Çdo respekt figurave historike të shquara të Skënderbeut dhe Nënës Tereze, por mjer për neve,për popullin shqiptar që jemi, që e tërë historia jonë kombëtare të përmblidhet vetëm në dy figura, atë të Skënderbeut dhe Nënës Tereze.Në librin e gjuhës angleze”Follow me 1” për klasën e tretë të shkollës fillore të autorëve Nimete Krasniqi&Ardita Kabashi-Hima, në faqen 68 kemi vjershën (Rhyme) për Santa Clausin, ndërsa në faqen 69 vjershën (Rhyme) për Krishtlindjet ”We wish you a Merry Christmas”.
Emrat që përmendën në tekstet në librin“Leximi 1” të autorit Arif Demolli, për klasën e parë të shkollës fillore janë:” Agroni,Ylli, Valbona, Driloni, Arlinda, Drenusha, Dodona, Bukuria, Luli, Loli, Drini, Dreni, Blega, Lulja, Bardhyli, Loni, Ermira, Pranvera, Arta, Agimi, Drita, Iliri, Luani, Vjollca, Buqe, Luani, Ximi, Gjoni, Gjini, Miloti”.Emrat që përmenden në tekstet në librin”Leximi 2” të autorit Arif Demolli, për klasën e dytë të shkollës fillore janë:”Lina, Shpresa, Vjosa, Lulevera, Agimi, Drita, Dreni, Eni, Fatmire, Fatlumi, Blerimi, Blerta, Vjollca, Albani, Marigona, Rinori, Luli, Nora, Lulja, Ylli, Mrika, Anila, Dodona, Lorona, Tringa, Rinesa, Dreni, Gjoni, Gazmendi, Leta, Albani, Ximi, Ylli, Diana, Roni, Maro”.Emrat që përmenden në tekstet në Librin”Leximi 3” të autorit Arif Demolli, për klasën e tretë të shkollës fillore janë: “ Nora, Suvali, Mirjeta, Behari, Njomëza, Shega, Ylli, Dodona, Fitore, Erbli, Agroni, Genti, Teuta, Monuni, Longari, Gjergi, Leka, Luani, Mrika, Drilona, Vigani, Agimi, Drita, Teuta, Dritoni, Luani, Ylli, Lulëzimi, Luani, Dodona, Luli, Ardita, Albani, Lora, Beni, Mira, Tala, Sokoli, Arta, Edlira, Laloshi, Fatmiri, Nora, Vlora, Kreshniku, Luli Burbuqja, Dritoni, Brikena, Arjeta, Teuta, Meli, Liridoni, Eni, Vetoni, Yllka, Mikeli, Ardi, Blerta”.Po si nuk e gjeti autori Arif Demolli bile një emër musliman ta cek, bile në qoftë se jo tjetër, emrin e tij Arif, dhe se këto emra nuk janë të huaja për neve, por janë të pranishme me të madhe në Kosovë, krahas emrave të bukur shqip, ndërsa autori nuk haron të cek edhe emrat e shqiptarëve katolik aty këtu, por Arif Demolli le të dijë se jeton dhe vepron në mesin e shqiptarëve me emrat musliman sikur Hasani, Et’hemi, Ragibi, Hakiu, Masari, Qemajli, Azizi, etj., si dhe të shqiptareve me emra muslimane sikur Ajshe, Atifete, Rabije, Hanife, Resmije etj., dhe se edhe në të ardhmen në përkujtim të figurave të shquara politike do të ketë emra musliman si p.sh.Ibrahim (Rugova), Hashim (Thaqi), Isa (Mustafa), Behgjet (Pacolli), Ferid (Agani), Naim (Tërnava), Fuad (Ramiqi) etj., si dhe të dëshmorëve të rënë të kombit: Adem, Shaban, Hamzë (Jashari), Zahir (Pajaziti), Sali (Çeku), Remzi (Ademaj) e shumë të tjerë, e të mos flasim për personalitete kombtare dhe fetare si p.sh.:Abdyl, Ymer, Sami, Kadri, Idriz, Muhamed, Ahmed, Jakub, Ismail, Hysen, Shuaib, Tahsin, e kështu me rrallë.
Në përfundim të kësaj qasjeje do të kisha cekë, se Instituti i Albanologisë, Instituti i Historisë, Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës, do të ishte e udhës të ngrisin zërin në rishikimin e teksteve shkollore, konform shtetit të proklamuar laik të Kosovës dhe neutral ndaj çfarëdo feje, edhe pse do të duhej që edhe Bashkësia Islame e Kosovës të merret edhe me këtë çështje, por për fat të keq nuk e ka as edhe një institut të vetëm që merret me analizën, hulumtimin, studimin dhe përcelljen e dukurive shoqërore ekzistuese në Kosovë, e vetmja që mbetet është, të bëjë thirrje të gjithë prindërve që sa herë i ndihmojnë fëmijët e tyre për të kryer detyrat e shtëpisë le të shfletojnë dhe le të lexojnë librat e tyre, dhe të shohin se vallë a janë duke mësuar fëmijët e tyre në frymën e e laicitetit të proklamuar apo të favorizimit të qytetërimit (civilizimit) krishterë dhe diskriminimit tej mase të qytetërimit (civilizimit) islam.
Gjatë shfletimit dhe analizës së teksteve shkollore të sipër përmendura, duke aluduar Kosovën si shtet laik dhe neutral në çështjen e besimeve fetare, në praktikë, në tekste shkollore kemi një favorizim të qytetërimit (civilizimit) të krishterë, dhe një diskriminim tej mase të qytetërimit (civilizimit) islam në mënyr perfide, të hapur dhe as pak të kamufluar. Kjo nëse arsyetohet edhe me atë se në shoqërinë kosovare dominon areali gjeokulturor perendimor dhe se orientimi politik gjeostrategjik i kosovarëve është integrimi evroatlantik, kjo nuk do të thotë dhe nuk jep drejtë që të na shpie edhe drejt qytetërimit krishterë si bërthamë e qytetërimit të Evropës, pasi që edhe nenet 9 e 14 të Konventës Evropiane për të drejtat e njeriut garantojnë barazinë e feve, dhe se Bashkimi Evropian nuk ka të drejtë të imponojë mënyrën e lirisë së religjionit të caktuar.
Në Abetaren për klasën e parë të shkollës fillore të autorëve Agim Deva & Islam Krasniqi në faqen 75 e kemi tekstin me titull: ”Porosia e fundit e Skënderbeut” pa autor, në të cilin në fund të shkrimit qëndron fjalia: “Prandaj, porosia ime e fundit është; qëndroni gjithmonë të bashkuar”. Në tekstin shkollor ”Leximi 1” të autorit Arif Demolli për klasën e parë të shkollës fillore, në faqe 6 e kemi tekstin me titull të njejtë ”Porosia e fundit e Skënderbeut” pa autor, në të cilin në fund të shkrimit qëndron fjalia: ”Luftërat për liri vazhduan edhe pas vdekjes së Skënderbeut”. Paradoks apo anashkalim i të njejtit tekst, pa autor, nga përpiluesit e programit mësimor.Në librin e Edukatës Figurative të autorit Shyqri Nimani për klasën e parë të shkollës fillore në faqen 53 është posteri me shembëllesën e Nënës Tereze, Albanian St.Tereza, Shën Tereza Shqiptare, përfundi saj porosit nxënësit të pikturojnë portretin e Nënës Tereze, në faqen 55 prap e kemi posterin e përsëritur të Nënës Tereze.Në librin shkollor “Leximi 2” të autorit Arif Demolli, për klasën e dytë të shkollës fillore, në faqen 41 është teksti me titull ”Marigona dhe Flamuri” ku në mes tjerash shkruan: Pse të mos e pagëzojmë Marigonë?- i përngjaftë Marigonës së Flamurit! Marigona quhej vajza që qëndisi flamurin shqiptar i cili u ngrit në Vlorë me 28 nëntor 1912 në Vlorë. E që kjo fare nuk është e saktë dhe e vërtetë, pasi që në “Kujtime 1885-1925” të Eqrem bej Vlorës e përshkruan në mënyrë të qartë ngritjen e flamurit në Vlorë me 28 nëntor 1912, në faqen 314, për të cilin Eqrem bej Vlora thotë: ”E zgjata ca historinë e ngritjes së flamurit sepse në vitet e fundit kanë qarkulluar variante krejt të pavërteta dhe unë dëshiroj që ngjarja e saktë të përshkruhet e të mbetet njëherë e përgjithmonë”. Në faqen 42 është teksti me titull:”Të bisedojmë” ku shkruan përveç tjerash ”Të pagëzosh fëmijën është një ngjarje në familje. Deri vonë ne kishim emra në gjuhë të huaja. Tash shumica e fëmijëve tanë kanë emra të bukur shqip: Lule, Flutura, Blerim, Veton etj., por edhe Gjergji, Lekë, Dukagjin etj. Në faqen 43 është teksti me titull ”Flamuri magjik” nga autori Pandeli Koqi në të cilin pos tjerash është fotoja e katedralës me flamurin tonë kombtar kuqezi, përfundi saj është teksti, në të cilin në mes tjerash shkruan: ”Kur u gdhitë të ngazëllyer pamë flamurin kuqezi në majen e katedrales. Pas pak armiku fillonte ta guante me topa”. Në faqen 48 e kemi shkrimin me titull ”Kuvendi i Lezhës” kronikë nga Gjon Muzaka, ku prap flitet për Skënderbeun.Në librin”Gjuha Shqipe 2” të autorit Bahri Beci për klasën e dytë të shkollës fillore prej faqes 58 e gjer në faqen 62 përshkruhet prap vetëm Skënderbeu,” legjendat, gojëdhanat, tregime, për shpatën e tij, shpatë e kuqe si gjakë që lëshonte xixë e flakë, shpata është e trashë, sa një tra, dhe tehun e saj e dinin të hollë si brisk, vringëllima e shpatës e kishte shtënë frikën ushtrisë osmane”. Në librin”Leximi 3” të autorit Arif Demolli, për klasën e tretë të shkollës fillore në faqen 21 e kemi tekstin”Mirë se erdhe Skënderbe” pa autor, prap për Skënderbeun, ndërsa tek në faqen 123 e kemi tekstin me titull”Shoku ynë i heshtur” pa autor, ku përmendet vetëm njëher emri i Adem Jasharit, heroit dhe komandantit tonë legjendar.Në librin”Gjuha Shqipe 3” të autorit Bahri Beci, për klasën e tretë të shkollës fillore, në faqen 61 është prap përmendorja e Skënderbeut, në faqen 62 është teksti i Mark Gurakuqit”Liria qëndron në maje të shpatave tona”, prap për Skënderbeun, në faqe 65 prap shkrimi për Skënderbeun.Në librin “Edukata Figurative 3” të autorit Muhamet Ahmeti-Metis në faqen 9 kemi prap potretin e Nënës Tereze, në faqe 36 e kemi katedralen e vizatuar nga autori Grant Vudi. Çdo respekt figurave historike të shquara të Skënderbeut dhe Nënës Tereze, por mjer për neve,për popullin shqiptar që jemi, që e tërë historia jonë kombëtare të përmblidhet vetëm në dy figura, atë të Skënderbeut dhe Nënës Tereze.Në librin e gjuhës angleze”Follow me 1” për klasën e tretë të shkollës fillore të autorëve Nimete Krasniqi&Ardita Kabashi-Hima, në faqen 68 kemi vjershën (Rhyme) për Santa Clausin, ndërsa në faqen 69 vjershën (Rhyme) për Krishtlindjet ”We wish you a Merry Christmas”.
Emrat që përmendën në tekstet në librin“Leximi 1” të autorit Arif Demolli, për klasën e parë të shkollës fillore janë:” Agroni,Ylli, Valbona, Driloni, Arlinda, Drenusha, Dodona, Bukuria, Luli, Loli, Drini, Dreni, Blega, Lulja, Bardhyli, Loni, Ermira, Pranvera, Arta, Agimi, Drita, Iliri, Luani, Vjollca, Buqe, Luani, Ximi, Gjoni, Gjini, Miloti”.Emrat që përmenden në tekstet në librin”Leximi 2” të autorit Arif Demolli, për klasën e dytë të shkollës fillore janë:”Lina, Shpresa, Vjosa, Lulevera, Agimi, Drita, Dreni, Eni, Fatmire, Fatlumi, Blerimi, Blerta, Vjollca, Albani, Marigona, Rinori, Luli, Nora, Lulja, Ylli, Mrika, Anila, Dodona, Lorona, Tringa, Rinesa, Dreni, Gjoni, Gazmendi, Leta, Albani, Ximi, Ylli, Diana, Roni, Maro”.Emrat që përmenden në tekstet në Librin”Leximi 3” të autorit Arif Demolli, për klasën e tretë të shkollës fillore janë: “ Nora, Suvali, Mirjeta, Behari, Njomëza, Shega, Ylli, Dodona, Fitore, Erbli, Agroni, Genti, Teuta, Monuni, Longari, Gjergi, Leka, Luani, Mrika, Drilona, Vigani, Agimi, Drita, Teuta, Dritoni, Luani, Ylli, Lulëzimi, Luani, Dodona, Luli, Ardita, Albani, Lora, Beni, Mira, Tala, Sokoli, Arta, Edlira, Laloshi, Fatmiri, Nora, Vlora, Kreshniku, Luli Burbuqja, Dritoni, Brikena, Arjeta, Teuta, Meli, Liridoni, Eni, Vetoni, Yllka, Mikeli, Ardi, Blerta”.Po si nuk e gjeti autori Arif Demolli bile një emër musliman ta cek, bile në qoftë se jo tjetër, emrin e tij Arif, dhe se këto emra nuk janë të huaja për neve, por janë të pranishme me të madhe në Kosovë, krahas emrave të bukur shqip, ndërsa autori nuk haron të cek edhe emrat e shqiptarëve katolik aty këtu, por Arif Demolli le të dijë se jeton dhe vepron në mesin e shqiptarëve me emrat musliman sikur Hasani, Et’hemi, Ragibi, Hakiu, Masari, Qemajli, Azizi, etj., si dhe të shqiptareve me emra muslimane sikur Ajshe, Atifete, Rabije, Hanife, Resmije etj., dhe se edhe në të ardhmen në përkujtim të figurave të shquara politike do të ketë emra musliman si p.sh.Ibrahim (Rugova), Hashim (Thaqi), Isa (Mustafa), Behgjet (Pacolli), Ferid (Agani), Naim (Tërnava), Fuad (Ramiqi) etj., si dhe të dëshmorëve të rënë të kombit: Adem, Shaban, Hamzë (Jashari), Zahir (Pajaziti), Sali (Çeku), Remzi (Ademaj) e shumë të tjerë, e të mos flasim për personalitete kombtare dhe fetare si p.sh.:Abdyl, Ymer, Sami, Kadri, Idriz, Muhamed, Ahmed, Jakub, Ismail, Hysen, Shuaib, Tahsin, e kështu me rrallë.
Në përfundim të kësaj qasjeje do të kisha cekë, se Instituti i Albanologisë, Instituti i Historisë, Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës, do të ishte e udhës të ngrisin zërin në rishikimin e teksteve shkollore, konform shtetit të proklamuar laik të Kosovës dhe neutral ndaj çfarëdo feje, edhe pse do të duhej që edhe Bashkësia Islame e Kosovës të merret edhe me këtë çështje, por për fat të keq nuk e ka as edhe një institut të vetëm që merret me analizën, hulumtimin, studimin dhe përcelljen e dukurive shoqërore ekzistuese në Kosovë, e vetmja që mbetet është, të bëjë thirrje të gjithë prindërve që sa herë i ndihmojnë fëmijët e tyre për të kryer detyrat e shtëpisë le të shfletojnë dhe le të lexojnë librat e tyre, dhe të shohin se vallë a janë duke mësuar fëmijët e tyre në frymën e e laicitetit të proklamuar apo të favorizimit të qytetërimit (civilizimit) krishterë dhe diskriminimit tej mase të qytetërimit (civilizimit) islam.
23.09.2011
Faik MIFTARI